Đọc những bức thư ấy, có lúc đã luyến tiếc và mong muốn được quay lại Hà Nội như thế nào! Đúng thôi, “nơi tôi sinh Hà Nội… phố nhỏ ngõ nhỏ nhà tôi ở đó…”, cả thời thơ ấu nghèo nàn nhưng ấm áp vui vẻ trong những khu tập thể có những căn phòng 12 mét vuông giống hệt nhau, giống nhau cả những bữa ăn đơn sơ.

Bị dứt đi khỏi miền thơ ấu đúng vào tuổi 17 mơ mộng, lần cuối chia tay Hà Nội vào một đêm mùa thu, tôi ra đi mà biết rằng sẽ mang theo Hà Nội trong tim mình rất lâu, rất lâu…

Nhiều năm sau, mỗi lần trở lại Hà Nội tôi đều tự hỏi: nếu mình sống ở Hà Nội thì bây giờ mình sẽ thế nào? Có lần tôi nghĩ, biết đâu tôi sẽ như cô bạn thân hồi phổ thông, lấy một ông chồng chỉn chu công chức, sáng đưa con đi học đưa vợ đi làm, đến chiều cả nhà lại trên chiếc xe máy “khứ hồi” về căn buồng nhỏ. Có thể vài năm sau khá giả hơn, sẽ có căn hộ ở một khu chung cư mới, sẽ có chiếc xe máy xịn hay thậm chí có xe hơi, mỗi ngày váy áo xông xênh đi đến công sở, đi chơi, có thể có một chức vụ nho nhỏ nào đó.

Thế rồi sao nữa? Thật tình nhiều lần hỏi vậy và tôi không trả lời được. Đúng hơn là tôi không hình dung được nếu cuộc đời mình cứ trôi qua mòn mỏi như vậy, như nhiều bạn bè tôi biết.

Những kịch bản về một nơi chốn khác đã không xảy ra, bởi vì không thể xảy ra khi tôi không muốn. Vì sao không muốn? Giản đơn vì cuộc sống ở những nơi chốn khác, tốt hơn hay xấu hơn là điều không thể biết trước, nhưng chắc chắn là nó không phù hợp với tôi, mà nếu phải sống cuộc đời trái với tính cách của mình thì nhất định có lúc tôi sẽ bứt tung ra mà làm lại từ đầu. Vì vậy tôi luôn tự hỏi, nếu được bắt đầu một lần nữa tuổi trẻ, nghề nghiệp, các cơ hội thay đổi cuộc sống, tôi có chọn Sài Gòn không?

Và câu trả lời là có! Bởi vì tôi hiểu rằng, Sài Gòn là nơi chốn của tôi, vì chỉ ở nơi đây tôi mới thật là tôi. Sài Gòn đã dành cho tôi một số phận.

Một lần, từ nơi xa một người bạn e-mail về cho tôi. Sau những dòng chữ ngắn gọn và rõ ràng thông báo về công việc như thường lệ, chợt dòng cuối một câu hỏi thảng thốt: “Sài Gòn bây giờ thế nào hả em?”. Câu hỏi của anh làm tôi giật mình tự hỏi, gần bốn mươi năm sống ở thành phố phương Nam đầy nắng gió này nhưng với tôi, Sài Gòn có những gì trong tâm tưởng?

Ấn tượng đầu tiên của tôi về Sài Gòn là từ một câu ca dao về vùng đất còn đầy vẻ hoang sơ lạ lẫm: Nhà Bè nước chảy chia hai/Ai về Gia Định – Đồng Nai thì về. Cùng với tích truyện xưa Thủ Hoằng dựng nhà bè ở ngã ba sông, để sẵn gạo, củi giúp cho những người lỡ đường sông nước tạm dừng ghe xuồng nghỉ ngơi, chờ con nước lớn mà ngược vào vùng bán sơn địa Gia Định, Đồng Nai hay theo nước ròng mà xuôi ra cửa biển Cần Giờ… Trong tôi, đất Sài Gòn hiện lên nơi ngã ba sông Sài Gòn và sông Đồng Nai nhập vào nhau để cùng đổ ra biển Đông, và người Sài Gòn hiện ra như những con người rộng rãi sẵn sàng làm việc nghĩa.

Cho đến bây giờ Sài Gòn vẫn không câu nệ anh là ai, anh từ đâu đến. Sài Gòn bao dung với mọi người, Sài Gòn chia sẻ cơ may cho bất cứ ai đến nơi đây. Những người bạn của tôi hầu hết đều sống ở Sài Gòn trên dưới 40 năm, từ nhiều vùng miền, tỉnh thành, do những hoàn cảnh khác nhau mà đến Sài Gòn sinh sống. Có thể coi chúng tôi là “người nhập cư” vì cha mẹ không sinh sống ở Sài Gòn và chúng tôi không sinh ra tại đây, nhưng chúng tôi tự coi mình là “người Sài Gòn” bởi vì chúng tôi đã trưởng thành, lập gia đình, làm ăn, có lẽ “nhắm mắt xuôi tay” cũng ở đây.

Bởi chúng tôi nhận ra rằng, nếu ta sống với Sài Gòn, sống hết mình cùng Sài Gòn, ta sẽ nhận ra tấm lòng nặng tình đầy nghĩa bên trong vẻ bộc trực phóng khoáng của người Sài Gòn, người Nam bộ. Qua nhiều năm khó nhọc mưu sinh, nhiều người đã thầm hiểu, nơi ta được sinh ra là nơi để gửi nhớ gửi thương mỗi dịp năm hết Tết đến, còn Sài Gòn là nơi mỗi ngày ta có thể được sống hết mình trong suốt cuộc đời.

Thế đấy, số phận đã dịch chuyển tôi từ Hà Nội vô Sài Gòn để có cơ may biết và hiểu Sài Gòn, để yêu Sài Gòn bằng một tình yêu sâu đậm. Sài Gòn dù có điều hay điều dở, nhưng mạch nguồn trong lành của nó vẫn hiện hữu mỗi ngày, nuôi dưỡng những tâm hồn bình dị, phóng khoáng, nuôi dưỡng những việc làm nhỏ bé mà đầy ắp nghĩa tình của người Sài Gòn, và của cả những người đến Sài Gòn.

Theo thesaigontimes