Những đứa cháu đua nhau kể chuyện “chụp ếch” khi đi hái đậu, những cánh tay vui vẻ tranh nhau quả đậu rồi cười giòn tan, tiếng hít hà khen ngon cùng tiếng chẹc lưỡi của má: “Mỗi lần ăn món này lại nhớ ông ngoại con”.

Đậu vườn hái xong đem vào kho cá

Tôi nhớ ngày xưa hồi ông ngoại còn sống, nhà tôi hay ăn món này vào những ngày trời gió mưa, đường sá lầy lội. Hơn hai mươi năm trước, ở xóm núi trung du Quế Sơn (Quảng Nam) quê tôi làm gì có chợ hằng ngày. Muốn đi chợ, má phải đi bộ cả hai chục cây số mới đến được chợ huyện. Ngại má trời mưa đi chợ trơn trượt dễ té ngã, ông ngoại tôi xách cần câu ra nói với má: “Con đừng đi chợ, để cha ra mấy cái mương ngoài vườn bắt con cá lóc“. Bữa nào bắt được cá nhỏ thì má nấu canh chua kho tiêu ăn cơm, còn hôm nào được cá lớn thì bữa đó có được nồi cá kho với đậu vườn ngon lành.

Nhờ những con cá ông ngoại bắt và đậu má trồng ngoài vườn, bữa cơm gia đình tôi những ngày đông càng thêm ấm áp. Tưởng chừng chỉ để làm món chính ăn cơm nhưng má tôi thường trổ tài mỗi lần ông ngoại có bạn hữu đến nhà. Tôi vẫn nhớ như in vẻ mặt hãnh diện của ngoại khi nghe bạn vừa hít hà vừa xuýt xoa khen “ngon, ngon thật”. Mà đúng vậy, đâu riêng gì món này, với gia đình tôi món nào dưới bàn tay chế biến của má đều thấy hấp dẫn.

Từ ngày ông ngoại mất, má vẫn giữ thói quen nấu món dân dã đậu kho cá truyền thống của gia đình. Vẫn những đậu đũa, đậu la ve, đậu ván, một tay má chăm bón nhưng thay vì cá lóc má lại kho cá ngừ, cá nục của các dì, các cô miệt biển bán trên những chiếc xe cá di động. Má bảo: “Ông mất không còn ai đi bắt cá cho má nấu nhưng nồi cá biển kho đậu hương vị vẫn ngon và làm má đỡ nhớ ông”.

Những hôm về quê, tôi mon men xuống bếp phụ má. Sơ chế các nguyên liệu và chuẩn bị hành, tỏi, tiêu giã nhuyễn, ớt thái nhỏ. Cá sau khi rửa sạch, để ráo thì ướp thấm thía với một ít dầu phộng khoảng 20 phút. Sau đó bắc chảo lên bếp kho nhỏ lửa. Thịt cá hơi săn thì bỏ đậu vào và cho thêm nước đun sôi, để lửa nhỏ. Khi đậu vừa chín, có thể chăm chút thêm mẻ cá bằng cách rắc thêm một ít tiêu giã dập, hoặc ớt bột, vừa để trang trí vừa làm tăng thêm hương vị, nhìn vào là phát thèm.

Bới bát cơm trắng nóng hổi, chan một lớp nước cá rồi ăn cùng miếng cá, thấm gia vị. Món ăn giản dị như vậy thôi nhưng lại hiệu quả không ngờ, cơm hết veo rất nhanh. Từ thuở bé thơ cho đến bây giờ, tôi vẫn thích đậu vườn kho cá. Hương thơm của đậu hòa quyện với vị beo béo của cá, cùng với đó là một đĩa rau luộc, ăn kèm với cơm nóng trong những ngày mưa lạnh thì ngon hết sẩy.