Đối diện cửa Tây của chợ Bến Thành là căn nhà cũ rích, tọa lạc tại số 13 đường Phan Chu Trinh. Có lẽ khi nhìn vào hình ảnh này, ít ai tưởng tượng được ngôi nhà này lại tọa lạc ở một trong những địa điểm sầm uất bậc nhất của Sài Gòn. Căn nhà khá đìu hiu so với khu chợ sầm uất vì không kinh doanh, buôn bán gì. Thế nhưng ít ai biết rằng căn nhà này trước kia vốn là một tiệm trà nổi tiếng.

Chủ căn nhà này là bà Kha Quyên, sinh năm 1933, bà là chủ nhân đời thứ 2 của tiệm trà Ô Tồng Ký. Mặc dù năm nay đã ngoài 80 tuổi, nhưng bà Kha Quyên vẫn còn nhớ như in những câu chuyện do cha bà truyền lại về hành trình từ những ngày đầu rời bỏ quê hương đến Sài Gòn tìm đất sống mới.

Những dãy kệ này từng một thời được chất đầy những hộp trà và bánh, nhưng bây giờ chỉ còn lại lớp bụi của thời gian phủ lên.

Bảng hiệu Ô Tồng Ký được treo lên suốt trăm năm qua nay đã phai màu theo mưa nắng và thời gian.

Bà Quyên cho biết, tổ phụ của bà là người Trung Hoa, di cư vào Sài Gòn cách đây hơn một thế kỷ. Lúc mới đến Sài Gòn này, cha bà cũng làm đủ nghề để sinh sống. Đến năm 1913, cha bà mới mở tiệm trà này buôn bán, khi ấy chợ Bến Thành vẫn đang xây dựng.

Mặc dù tồn tại giữa khu trung tâm sầm uất, nhưng tiệm trà của bà Quyên hiện đã ngưng buôn bán hàng chục năm qua. Tuy nhiên, căn nhà vẫn giữ nguyên vẹn không gian quán. Mọi vật dụng trong nhà đều đã cũ rích. “Giờ mở cửa để vậy thôi chứ hầu như chẳng còn ai biết đến sự tồn tại của Ô Tồng Ký nữa”, bà Quyên bộc bạch.

Bà Quyên bộc bạch, bà sống độc thân không lập gia đình. Hiện bà đang sống với vợ chồng đứa cháu đã ngoài 50 tuổi.

Bây giờ ngồi nhắc lại những giai đoạn thăng trầm của tiệm trà, bà Kha Quyên không khỏi chạnh lòng.

Theo bà Quyên, ban đầu tiệm trà chỉ bán các loại trà từ Trung Quốc. Sau đó bán thêm trà Bảo Lộc.

Cũng theo lời bà Kha Quyên, tiệm trà Ô Tồng Ký của gia đình bà trước đây ngoài việc buôn bán mặt hàng chính là các loại trà còn buôn bán các dòng rượu được nhập cảng từ châu Âu để phục vụ cho giới thượng lưu Sài Gòn đương thời như: Cantina, Champagne, Cognac,…

Tuy nhiên trà vẫn là sản phẩm định danh của Ô Tồng Ký

Những hộp đựng trà đã tồn tại hơn 1 thế kỉ vẫn còn giữ nguyên trong tiệm trà. Đằng sau những kệ tủ của tiệm trà mang đầy vẻ u tịch, đối lập hẳn với nhịp sống xô bồ, ồn ã của phố thị ở phía ngoài kia.

Cân trà Thiên Bình này cũng hơn 100 tuổi, có từ thời mới mở tiệm trà này. Cả trăm năm nay chưa bao giờ biết sai lệch hay gian dối… Theo bà Kha, chính sự uy tín và chính xác trong việc buôn bán và kinh doanh đã giúp những người Hoa thành công vượt bậc trong lĩnh vực kinh doanh.

Bà Quyên cho biết, tất cả đồ đạc trong nhà đều đã rất cổ xưa, những bộ bàn ghế, kệ để hàng… đều tuổi đời ít nhất 50 năm.
Bà Quyên bảo cũng có nhiều người đến hỏi mua những vật dụng cũ xưa trong nhà, nhưng bà không muốn bán. “Bao nhiêu tiền cũng không bán. Cứ để vậy đi ra đi vô còn nhìn ngắm chứ bán làm gì”, bà Quyên bộc bạch.

Sinh sống ở Sài Gòn vắt qua hai thế kỷ, bà Kha Quyên là người chứng kiến rất nhiều sự biến động của trung tâm Sài Gòn.

Bà Kha Quyên cho biết, toàn bộ 35 căn nhà đối diện cánh tây chợ Bến Thành xưa kia đều thuộc quyền sở hữu của gia đình chú Hỏa, một trong Tứ đại Phú hộ giàu nhất xứ Đông Dương lúc đó.
Để mở tiệm, gia đình bà lúc đó đã thuê lại căn nhà số 13 đường Rue Schroeder đối diện cửa Tây chợ. Sau thời Pháp thuộc, con đường được đổi tên thành Phan Châu Trinh và giữ cái tên đó cho đến hôm nay. Tuy nhiên, số thứ tự của những căn nhà này vẫn không thay đổi suốt hơn 100 năm qua.

Bằng giọng Việt lơ lớ đặc trưng của người Hoa, bà Kha Quyên không giấu nổi vẻ trầm trồ khi nhắc đến gia đình chú Hỏa: “Giàu có không biết bao nhiêu mà kể. Nhà chú Hỏa thời đó bự và đẹp lắm, còn đẹp hơn cả Dinh Thống đốc Nam kỳ nữa mà. Căn nhà nay là Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM. Không chỉ xây các dinh thự hoành tráng cho gia đình mình, Chú Hỏa còn xây gần 20.000 căn nhà phố, cùng hàng loạt công trình dân dụng như bệnh viện, chùa chiền, trường học… phục vụ cho người dân. Hiến tặng hàng loạt công trình phúc lợi xã hội mà chức năng vẫn tồn tại đến tận ngày nay, như: Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn, Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ, Trường THCS Minh Đức (quận 1), Bệnh viện Nguyễn Trãi (quận 5)…

Khi được hỏi về tung tích của gia đình chú Hỏa, bà Kha Quyên cho biết, sau năm 1975, toàn bộ gia đình họ đã chuyển sang sinh sống ở các nước châu Âu và tiếp tục công việc kinh doanh. Theo những gì bà được biết, hiện nay dòng họ Hứa của chú Hỏa vẫn là một trong những dòng họ có tiếng trong giới thương nhân Hoa kiều và sinh sống rải rác khắp ở các nước châu Âu

Thi thoảng, có những người từ xa về đi tìm lại chốn cũ, họ ghé lại tiệm trà, uống ly nước trà hàn huyên những câu chuyện vàng son thuở nào.

Nhịp sống hối hả của đô thị hiện đại dường như dừng bước bên ngoài cánh cửa của tiệm trà cổ xưa này.