Cứ đêm đến, những phụ nữ ấy lại bắt đầu cuộc hành trình mưu sinh nơi gầm cầu, bãi rác bằng những công việc ít người biết đến.

Gần 20 năm nay, những con gián hôi hám đã mang lại nguồn thu nhập chính nuôi sống cả gia đình bà Trần Thị Kim Anh (52 tuổi, ngụ quận 11, TPHCM). Hằng ngày, với chiếc xe đạp cọc cạch, bà lọ mọ đi bán vé số từ khi trời tờ mờ sáng đến khi mặt trời lặn mới về nhà.

Lùa vội chén cơm, bà lại chuẩn bị cho một đêm dài nơi góc chợ, miệng cống để bắt gián bán cho dân câu cá với hy vọng ngày mai đủ tiền đi chợ.

1. Đêm bắt gián

Hằng đêm, khi hàng xóm tắt điện tối thui, bà mới dắt chiếc xe đạp ra cùng một bịch vỏ sầu riêng tìm đến góc chợ, chân cầu hay khu vực cống thoát nước. Chỗ nào bẩn nhất, ẩm thấp nhất là chỗ đó có bà vì theo bà, nơi đó nhiều gián nhất.

Cứ thế, bà đi từ khu chợ này đến bãi rác nọ lật từng tảng đá, khi bắt đủ số gián mà khách đặt bà trở về nhà cho từng con vào chai nhựa xong thì đồng hồ cũng chỉ 3 giờ sáng.

Bà Anh cho biết, khoảng 20 năm trước, chồng bà làm nghề đánh bóng lưỡi câu cá. Thấy gia đình khó khăn, có người chỉ cho bà cách đi bắt gián đất kiếm tiền. Ngày đó bà và bốn con nhỏ chở nhau trên một chiếc xe đạp đi khắp nơi, tìm mọi ngóc ngách của Sài Gòn từ nội thành ra ngoại thành.

“Ngày đó là chiếc xe đạp thồ, có khung ngang phía trước. Mỗi khi mẹ con chở nhau đi là hai đứa ngồi trước, hai đứa ngồi sau”, bà Anh kể.

“Hồi mới vào nghề, mùi hôi của gián kèm theo mùi của bãi rác, cầu cống bốc lên, phải nín thở mà bắt cho được gián để giao cho người ta. Hồi ấy, mỗi con gián chỉ 100 đồng, năm mẹ con đi bắt cả ngày có khi được vài trăm con, về bán được 20 nghìn đồng. Mua ít gạo và nước mắm về ăn qua ngày. Những lúc người ta đặt 400 con mình cũng thích, nhưng năm mẹ con đi bắt hai, ba ngày không đủ nên đành từ chối”.

Tuy nhiên, phải từ chối khách bà cũng không ấm ức bằng việc người ta đặt hàng trăm con gián, mẹ con bà lùng sục bắt đủ số lượng về thì khách không lấy nữa, rồi họ tắt điện thoại luôn. Thế là công sức của năm mẹ con bà đổ đi hết vì gián bắt về không bán được mà để vài ngày sẽ chết hết.

Bà Anh bắt gián đêm ở từng gầm chợ…

“Từ gián đến vé số, đã nghèo còn gặp toàn chuyện gì đâu. Có lần đi bán vé số người ta mang hai tờ trúng giải tám, mỗi giải 100 nghìn đến đổi. Thấy số trúng nên mình cũng đổi, đem về đại lý thì mới tá hỏa vì đây là vé số giả. Mất 200 nghìn coi như hai ngày làm không công”.

Bà dần nổi tiếng và được nhiều tay câu biết đến. Người đến đặt hàng bà bắt gián ngày càng nhiều, gián cũng có giá hơn, 400 đồng một con. Thế nhưng đơn hàng càng nhiều thì bà lại càng phải thức khuya vì gián ngày càng khó bắt. Có hôm khách đặt 400 con nhưng trời mưa, bà lọ mọ từ chập tối đến khi mặt trời mọc, đi khắp những nơi bà biết để tìm gián nhưng bắt cũng không đủ.

“Mưa cũng phải bắt, trời mưa khó bắt hơn vì gián tìm chỗ trốn, nắp cống cũng bị nước chảy nên phải chui xuống gầm các sạp thịt, cá để bắt cho đủ lượng. 400 con gián thì được 160 nghìn đồng. Những hôm khách đặt nhiều như thế thì cũng có đồng vô đồng ra mà xoay xở. Có hôm bắt về gián bị mưa ướt, chết hết, mất công một đêm trắng không được đồng nào”.

Bộ đồ nghề của bà là một cái xô nhựa, hai que nhỏ có quấn vải vào một đầu và một hũ mạch nha pha đường thắng cùng vài miếng vỏ sầu riêng còn dính cơm. Tìm đến những nơi có gián, bà đặt vỏ sầu riêng vào miệng cống, khe gạch. Còn mạch nha pha đường thắng bà trét lên đầu quấn vải của hai que nhỏ rồi thọc sâu xuống lỗ thoát nước của nắp cống. Để đó, bà xách xô đến từng thùng rác, gầm sạp chợ lật từng viên gạch, bịch rác lên bắt gián.

Những con gián vừa thấy ánh đèn pin thì chạy toán loạn nhưng đôi tay của bà Anh thoăn thoắt, chộp từng con cho vào xô nhựa. Một lúc bà quay lại nơi đặt vỏ sầu riêng, que mồi gián. Khi miếng mồi được nhấc lên, hàng chục con gián bâu đầy cả lên tay bà.

Khi trời tờ mờ sáng bà lại thức dậy tiếp tục công việc đi bán vé số. Cứ thế, ngày đi bán vé số, đêm bắt gián, mỗi ngày bà ngủ có khi chỉ vài tiếng đồng hồ. “Ngày bán vé số kiếm được hơn trăm nghìn, đêm bắt gián có khi được trăm sáu, có khi mấy chục ngàn nữa cũng tạm đủ cho cả gia đình”, bà Anh nói.

2. Ve chai

Đêm Sài Gòn trôi về khuya, phố phường bắt đầu chìm vào giấc ngủ say. Những con đường thưa thớt dần xe cộ dưới ánh đèn vàng vọt, mờ ảo. Trong đêm tối âm thầm, có những người phụ nữ vẫn đang lặng lẽ rảo bước khắp nơi, bới từng thùng rác, mời chào từng tấm vé số, cái bánh đa hay những bọc trứng cút. Trung niên có, già cả có, họ là những phụ nữ nghèo từ các tỉnh miền trung vào Sài Gòn kiếm sống.

Chị Hoa đi nhặt ve chai với chiếc xe đạp

Trên chiếc xe đạp cũ kĩ nhưng chất tới 3, 4 bao tải lớn ve chai, chị Hoa (quê Quảng Trị) lặng lẽ đạp xe khắp các con đường quận 1. Cứ đến mỗi thùng rác, chị vội lại gần và tìm nhặt từng vỏ chai nhựa cho vào bao tải. Vừa nhặt chị vừa nói: “rác bây giờ ngày càng trở nên hiếm vì người nhặt rác ngày càng nhiều. Không chỉ tụi chị, những người bán vé số… cũng tranh thủ nhặt để kiếm thêm”.

Đôi mắt trũng sâu vì thiếu ngủ, chị chia sẻ: “Hàng đêm chị đạp xe quanh các con đường quận 1 để nhặt ve chai. Nhặt đến khi nào đầy bao tải thì mới về nhà. Sớm thì 2 giờ, muộn thì cũng 3 rưỡi, 4 giờ mới về tới nhà”.

3. Cửu vạn chợ đầu mối

Ở chợ đầu mối Bình Điền (quận 8) có những nữ cửu vạn bắt đầu làm việc từ 10 giờ khuya đến 8 giờ sáng. Công việc của họ là kéo chiếc xe thồ của mình đi khắp, gặp sạp nào cũng ghé lại hỏi “có hàng không” rồi chất những bao tải, thùng tôm, cá lên xe đẩy ra đường cho lái buôn.

Lưng còng vì năm tháng gắn với chiếc xe đẩy cá nhưng đôi chân bà Nguyễn Thị Dung (64 tuổi, quê Tiền Giang) vẫn thoăn thoắt trên nền gạch ướt sũng, trơn trượt của khu chợ.

Bà Dung cho biết, hằng đêm bà mất nửa tiếng đi bộ từ phòng trọ đến chợ rồi đi từng sạp cá để tìm mối đẩy hàng. Mỗi chuyến bà chỉ được cho 3 nghìn đồng, chuyến nào hàng hơi nhiều thì được cho 5 nghìn. May mắn gặp được mối quen, thân tình người ta thương thì cho bà 10 nghìn.

Cũng như bà Dung, chất gần 40 kg hàng lên xe, bà Nguyễn Thị Năm (62 tuổi, quê Long An) phải đẩy chiếc xe chạy vòng vòng 200 m để giao cho khách, được trả công 10 nghìn đồng. Có lúc chiếc xe chất đầy cá trôi tuột dốc cao hơn 2m khiến bà phải còng lưng, cắn răng giằng lại vì sợ đổ hàng chủ không mướn nữa. Làm lụng cả đêm, mỗi nữ cửu vạn ở đây chỉ kiếm được hơn trăm nghìn, có khi chỉ 70 – 80 nghìn đồng.

Theo www.saigontrongtoi.com